Fungi from Yuggoth

Data powsta­nia: 27 grudnia 1929 – 4 stycznia 1930 (sonet XXXIV pt. Recapture w listopadzie 1929)

Data i miej­sce pierw­szej publi­ka­cji: pierwsze wydanie całości: 1943, Bey­ond the Wall of Sleep

Ame­ry­kań­skie oraz angiel­skie wyda­nia książkowe:

Pol­skie wydania:

Całość:

Pojedyncze sonety:

  • sonet I, The Book (jako Księga)
    • w: Robert Stiller (red.), Strofy z dreszczykiem, Iskry, Warszawa 1986, s. 235 [przeł. Jerzy Płudowski]
    • w: Leszek Lachowiecki (red.), Dariusz Gatner (red.), Danse macabre – wybór wierszy, Leszek Lachowiecki, Warszawa 1993, s. 120 [przeł. Leszek Lachowiecki]
  • sonet II, Pursuit (jako Pościg)
    • w: Strofy z dreszczykiem (szczegóły: patrz sonet I), s. 235-236 [przeł. Jerzy Płudowski]
    • w: Danse macabre – wybór wierszy (szczegóły: patrz sonet I), s. 121 [przeł. Leszek Lachowiecki]
  • sonet III, The Key (jako Klucz)
    • w: Strofy z dreszczykiem (szczegóły: patrz sonet I), s. 236 [przeł. Jerzy Płudowski]
    • w: Danse macabre – wybór wierszy (szczegóły: patrz sonet I), s. 122 [przeł. Leszek Lachowiecki]
  • sonet IV, Recognition (jako Rozpoznanie)
    • w: Strofy z dreszczykiem (szczegóły: patrz sonet I), s. 236 [przeł. Jerzy Płudowski]
    • w: Danse macabre – wybór wierszy (szczegóły: patrz sonet I), s. 123 [przeł. Leszek Lachowiecki]
  • sonet VII, Zaman’s Hill (jako Wzgórze)
    • w: Strofy z dreszczykiem (szczegóły: patrz sonet I), s. 237 [przeł. Jerzy Płudowski]
  • sonet XI, The Well (jako Studnia)
    • w: Strofy z dreszczykiem (szczegóły: patrz sonet I), s. 237 [przeł. Jerzy Płudowski]
  • sonet XXVI, The Familiars (jako Familiale)
    • w: Strofy z dreszczykiem (szczegóły: patrz sonet I), s. 237-238 [przeł. Jerzy Płudowski]
    • w: Danse macabre – wybór wierszy (szczegóły: patrz sonet I), s. 124 [przeł. Leszek Lachowiecki]
  • sonet XXXVI, Continuity (jako Bezkres)

Uwagi: Prawdopodobnie największe przedsięwzięcie poetyckie Lovecrafta, stworzone w przeciągu nieco ponad tygodnia. Lovecraft od drugiej połowy lat dwudziestych kształtował w sobie wizję nowego medium poetyckiego, które stało w opozycji do jego ukochanej XVIII-wiecznej poezji angielskiej. Nim przystąpił do jego realizacji, musiało minąć trochę czasu. Impuls do obleczenia własnych wizji w formę literacką dało mu redagowanie podręcznika poezji autorstwa Maurice’a W. Moego.

Pisząc Grzyby, Lovecraft wzorował się na kosmicznej poezji Clarka Ashtona Smitha. Co do formy, to niewątpliwą inspiracją był opisujący sny cykl sonetów Donalda Wandreia pt. Sonnets of the Midnight Hours. Każdy sonet Grzybów z Yuggoth, nie licząc pierwszych trzech, to osobna historia (choć niektórzy badacze próbują doszukiwać  się spójności z pozostałymi), a tematycznie cykl rozpina się pomiędzy grozą i fantasy a manifestami estetycznymi. Wiele spośród idei wykorzystanych w utworach znaleźć można w notatniku Lovecrafta (patrz: Koszmary i fantazje); po niektóre Lovecraft sięgnie ponownie w późniejszych opowiadaniach.

Ostateczny kształt cykl osiągnął dopiero w 1936 roku, gdy za namową R.H. Barlowa autor dołączył napisany w listopadzie 1929 roku wiersz Odzyskanie.

Fungi from Yuggoth po angielsku

  • I. The Book

Data i miej­sce pierw­szej publi­ka­cji: „Fantasy Fan”, wol. 2, nr 2 (październik 1934)

„The Fantasy Fan” z pierwodrukiem wiersza

Uwagi: Por. wpis nr 144 z notatnika Lovecrafta („Ohydna księga znaleziona w starym sklepie — nabywca znika bez śladu”, Koszmary i fantazje, s. 108), a także nr 78 („Spacer przez labirynt wąskich uliczek w slumsach — odległe światło — niesłychane obrzędy odprawiane przez tłumy żebraków — niczym Dziedziniec Cudów w Katedrze NMP w Paryżu„, Koszmary i fantazje, s. 101). Utwór wraz z dwoma następnymi wierszami stanowi ciąg fabularny.

  • II. Pursuit

Data i miej­sce pierw­szej publi­ka­cji: „Fantasy Fan”, wol. 2, nr 2 (październik 1934, okładka – patrz wyżej)

Uwagi: Por. notatnik Lovecrafta, nr 55: „Człowieka śledzi niewidzialne coś” (Koszmary i fantazje, s. 100).

  • III. The Key

Data i miej­sce pierw­szej publi­ka­cji: „Fantasy Fan”, wol. 2, nr 5 (styczeń 1935)

„The Fantasy Fan” z pierwodrukiem wiersza

Uwagi: Wiersz zamyka historię przedstawioną w dwóch poprzednich sonetach. Za pomocą księgi podmiot liryczny uzyskuje „klucz” do innych światów. Por. pomysł nr 135: „Straszliwy świat nakładający się na nasz widzialny wymiar – brama tam wiodąca – moce wiodą narratora do starożytnej i zakazanej księgi zawierającej wskazówki dostępu” (Notatnik z pomysłami, w: Koszmary i fantazje, s. 107).

  • IV. Recognition

Data i miej­sce pierw­szej publi­ka­cji: „Driftwind”, wol. 11, nr 5 (grudzień 1936)

Uwagi: Opis rytuału na cześć „Nienazwanego”. Por. pomysł nr 97: „Ślepy strach przed pewnym leśnym jarem, gdzie pośród wykrzywionych korzeni wiją się strumienie, a na pogrzebanym ołtarzu składano straszne ofiary (…)” (Notatnik z pomysłami, w: Koszmary i fantazje, s. 103).

Patrz równieżmityczne miejsca: Yuggoth

  • V. Homecoming

Data i miej­sce pierw­szej publi­ka­cji: „Fantasy Fan”, wol. 2, nr 5 (styczeń 1935, okładka – patrz III)

Uwagi: Obietnica powrotu do miasta piękna i wspaniałości.

  • VI. The Lamp

Data i miej­sce pierw­szej publi­ka­cji: „Driftwind”, wol. 5, nr 5 (marzec 1931)

Uwagi: Por. wpis 146 z notatnika z pomysłami: „Starożytna lampa odnaleziona w grobowcu — po napełnieniu i zapaleniu ukazuje dziwny świat” (Koszmary i fantazje, s. 108).

  • VII. Zaman’s Hill

Data i miej­sce pierw­szej publi­ka­cji: „Driftwind”, wol. 9, nr 4 (październik 1934)

Uwagi: Wzgórze Zamana (wspomniane wcześniej w Prastarym szlaku) kryje straszliwą tajemnicę. Por. wypowiedzi Lovecrafta: „Na ten przykład, w Wilbraham (…) w sposób nader osobliwy szepczą o zacienionej przez wzgórze ulicy w sąsiednim Monson, gdzie z roku na rok dochodzi do nietypowego zwiększania liczby samobójstw” (list do F. Lee Baldwina, 27 marca 1934, cyt. za: Nemezis i inne utwory poetyckie, s. 428).

  • VIII. The Port

Data i miej­sce pierw­szej publi­ka­cji: „Driftwind”, wol. 9, nr 4 (październik 1934)

Uwagi: Oparty na wpisie nr 155 z notatnika z pomysłami: „Miasto pełne wież widziane z oddali o zachodzie słońca — nie płoną w nim nocą żadne światła. Zostaje dostrzeżony statek wypływający w morze” (Koszmary i fantazje, s. 110).

Patrz równieżmityczne miejsca: Arkham, Innsmouth

  • IX. The Courtyard

Data i miej­sce pierw­szej publi­ka­cji: „Weird Tales”, wol. 16, nr 3 (wrzesień 1930)

„Weird Tales” z pierwodrukiem wiersza

Uwagi: Por. wpis nr 149 z notatnika z pomysłami: „Złowieszczy zaułek lub zamknięte podwórze w starym mieście — Union lub Milligan Pl” (Koszmary i fantazje, s. 109). Historia podobna do opisanej w opowiadaniu On.

  • X. The Pigeon-Flyers

Data i miej­sce pierw­szej publi­ka­cji: 1943, Fungi from Yug­goth

Uwagi: Opis zwyczaju panującego w „nowojorskich slumsach «Hell’s Kitchen», gdzie zapalanie wielkich ognisk i wyścigi gołębi to dwie główne rozrywki młodzieży” (list do Augusta Derletha, styczeń 1930, cyt. za: H.P. Lovecraft. Biografia, s. 786).

  • XI. The Well

Data i miej­sce pierw­szej publi­ka­cji: „Providence Journal”, wol. 102, nr 116 (14 maja 1930)

Uwagi: Por. nr 143 z notatnika z pomysłami: „Dziwna studnia w krainie Arkham — wyschła (lub od początku niedająca wody — dziura zaraz po wykopaniu ściśle przykryta kamieniem) — bez dna — złowieszcza, przerażająca — co jest poniżej (wyklęta świątynia lub inna bardzo stara rzecz, albo też olbrzymi jaskiniowy świat)” (Koszmary i fantazje, s. 108). Istnieją dwie odrzucone wersje wiersza, które ukazały się w „Crypt of Cthulhu”, nr 20 (Wielkanoc 1984).

  • XII. The Howler

Data i miej­sce pierw­szej publi­ka­cji: „Driftwind”, wol. 7, nr 3 (listopad 1932)

Uwagi: O osobliwości, którą można spotkać jadąc do (istniejącego naprawdę) miasteczka Zoar.

  • XIII. Hesperia

Data i miej­sce pierw­szej publi­ka­cji: „Weird Tales”, wol. 16, nr 4 (październik 1930)

„Weird Tales” z pierwodrukiem wiersza

Uwagi: Hesperia po grecku oznacza „kraj Zachodu” i wg mitologii mieścił się tam ogród Hery ze złotymi jabłkami. Tutaj także mamy opis raju.

  • XIV. Star-Winds

Data i miej­sce pierw­szej publi­ka­cji: „Weird Tales”, wol. 16, nr 3 (wrzesień 1930, okładka – patrz IX)

Uwagi: O gwiezdnych wichrach sprowadzających niesamowite sny i zabierających inne w przestrzeń kosmiczną.

Patrz również: mityczne miejsca: Nithon, Yuggoth

  • XV. Antarktos

Data i miej­sce pierw­szej publi­ka­cji: „Weird Tales”, wol. 16, nr 5 (listopad 1930)

„Weird Tales” z pierwodrukiem wiersza

Uwagi: Antarktos to greckie słowo oznaczające antarktyczne regiony. O nich właśnie jest wiersz. Por. pomysł nr 127: „Starożytne i nieznane ruiny – dziwny, nieśmiertelny ptak MÓWIĄCY zdumiewającym i nieznanym odkrywcom językiem” (Notatnik z pomysłami, w: Koszmary i fantazje, s. 106).

Patrz również: bestiariusz: Stare Istoty (jako „Starsze Byty”)

  • XVI. The Window

Data i miej­sce pierw­szej publi­ka­cji: „Driftwind”, wol. 5 (kwiecień 1931 [numer specjalny])

Uwagi: Okno o niezwykłych właściwościach w starym domu.

  • XVII. A Memory

Data i miej­sce pierw­szej publi­ka­cji: 1943, Fungi from Yug­goth

Uwagi: Podmiot liryczny znajduje się w niezwykłej krainie i próbuje sobie przypomnieć, skąd ją zna.

  • XVIII. The Gardens of Yin

Data i miej­sce pierw­szej publi­ka­cji: „Driftwind”, wol. 6, nr 5 (marzec 1932)

Uwagi: Piękno w najczystszej postaci. Słowo Yin, jak większość elementów wiersza, może pochodzić z utworu Księżycowy Starzec Roberta W. Chambersa (wyd. pol. w: Król w Żółci, C&T, Toruń 2014).

  • XIX. The Bells

Data i miej­sce pierw­szej publi­ka­cji: „Weird Tales”, wol. 16, nr 6 (grudzień 1930)

„Weird Tales” z pierwodrukiem wiersza

Uwagi: Podmiot liryczny poszukuje źródła dźwięku dzwonów.

Patrz również: mityczne miejsca: Innsmouth

  • XX. Night-Gaunts

Data i miej­sce pierw­szej publi­ka­cji: „Weird Tales”, wol. 16, nr 6 (grudzień 1930, okładka – patrz XIX)

Uwagi: „Nocne zmory” to istoty, które nawiedzały Lovecrafta w koszmarach od piątego roku życia i które ucieleśnił w powieści Ku nieznanemu Kadath śniąca się wędrówka.

Patrz również: bestiariusz: nocne zmory, shoggothy; mityczne miejsca: Thok

  • XXI. Nyarlathotep

Data i miej­sce pierw­szej publi­ka­cji: „Weird Tales”, wol. 17, nr 1 (styczeń 1931)

„Weird Tales” z pierwodrukiem wiersza

Uwagi: Przetworzony na wiersz poemat prozą Nyarlathotep.

Patrz również: bestiariusz: Nyarlathotep

  • XXII. Azathoth

Data i miej­sce pierw­szej publi­ka­cji: „Weird Tales”, wol. 17, nr 1 (styczeń 1931, okładka – patrz XXI)

Uwagi: Wizja istoty w centrum kosmosu, która jest wszechpotężna i zupełnie skretyniała.

Patrz również: bestiariusz: Azathoth

  • XXIII. Mirage

Data i miej­sce pierw­szej publi­ka­cji: „Weird Tales”, wol. 17, nr 2 (luty-marzec 1931)

„Weird Tales” z pierwodrukiem wiersza

Uwagi: Mglista wizja nierzeczywistego świata.

  • XXIV. The Canal

Data i miej­sce pierw­szej publi­ka­cji: „Driftwind”, wol. 6, nr 5 (marzec 1932)

Uwagi: Por. wpis nr 15 z notatnika z pomysłami: „Most i szlamowe czarne wody” (Koszmary i fantazje, s. 95).

  • XXV. St. Toad’s

Data i miej­sce pierw­szej publi­ka­cji: 1943, Fungi from Yug­goth

Uwagi: Podmiot liryczny zewsząd słyszy ostrzeżenia przed kościołem „św. Ropuchy”, aż w końcu dostrzega jej wieżę. Budowla mogła zostać zainspirowana przez Kościół Episkopalny św. Michała przy Frog Lane (Żabiej Alei), a także ropuszego boga Tsathogguę stworzonego przez Clarka Ashtona Smitha.

  • XXVI. The Familiars

Data i miej­sce pierw­szej publi­ka­cji: „Driftwind”, wol. 5, nr 1 (lipiec 1930)

Uwagi: Człowiek nazwiskiem Whateley (skojarzenia ze Zgrozą w Dunwich) gości u siebie niezwykłe istoty. Por. pomysł nr 137 z notatnika: „Dziwny mężczyzna widziany w samotni górskiej, rozmawiający z olbrzymią skrzydlatą istotą, która odlatuje, gdy zbliża się ktoś obcy” (Notatnik z pomysłami, w: Koszmary i fantazje, s. 107).

  • XXVII. The Elder Pharos

Data i miej­sce pierw­szej publi­ka­cji: „Weird Tales”, wol. 17, nr 2 (luty-marzec 1931, okładka – patrz XXIII)

Uwagi: Pharos oznacza latarnię w języku angielskim. Wiersz opisuje tego typu budowlę na tajemniczym pustkowiu i jej mieszkańca.

Patrz również: bestiariusz: kapłan w żółtej jedwabnej mascemityczne miejsca: Leng

  • XXVIII. Expectancy

Data i miej­sce pierw­szej publi­ka­cji: 1943, Fungi from Yug­goth

Uwagi: Podmiot liryczny przyznaje się do zdolności dostrzegania w pewnych obrazach i rzeczach piękna podszytego tęsknotą za niesamowitymi, niebezpiecznymi przygodami.

  • XXIX. Nostalgia

Data i miej­sce pierw­szej publi­ka­cji: „Providence Journal”, wol. 102, nr 61 (12 marca 1930)

Uwagi: Jesienią każdego roku ptaki odlatują w poszukiwaniu krainy ze wspomnień. Niestety ta już nie istnieje, dlatego wracają zawiedzione.

  • XXX. Background

Data i miej­sce pierw­szej publi­ka­cji: „Providence Journal”, wol. 102, nr 91 (16 kwietnia 1930)

Uwagi: Piękne przedstawienie zakotwiczenia Lovecrafta w przeszłości, które nadawało sens jego marzeniom. Pierwsze osiem wersów sonetu widnieje na pamiątkowej tablicy na murach Biblioteki im. Johna Haya Uniwersytetu Browna w Providence.

  • XXXI. The Dweller

Data i miej­sce pierw­szej publi­ka­cji: „Providence Journal”, wol. 102, nr 110 (7 maja 1930)

Uwagi: Archeolodzy odkrywają w ruinach pradawne zło.

  • XXXII. Alienation

Data i miej­sce pierw­szej publi­ka­cji: „Weird Tales”, wol. 17, nr 3 (kwiecień-maj 1931)

„Weird Tales” z pierwodrukiem wiersza

Uwagi: Poetycka adaptacja Dziwnego domu wysoko wśród mgieł.

Patrz również: mityczne miejsca: Ghooric, Yaddith

  • XXXIII. Harbour Whistles

Data i miej­sce pierw­szej publi­ka­cji: „Silver Fern”, wol. 1, nr 5 (maj 1930)

Uwagi: O tajemnicach kryjących się za gwizdami, sygnałami i innymi hałasami portu.

  • XXXIV. Recapture

Data i miej­sce pierw­szej publi­ka­cji: „Weird Tales”, wol. 15, nr 5 (maj 1930)

„Weird Tales” z pierwodrukiem wiersza

Uwagi: Śniący wkracza w rejony skrywające tajemniczą grozę. Wiersz powstał miesiąc przed innymi utworami cyklu i dopiero w 1936 został do niego włączony, po sugestii R.H. Barlowa.

  • XXXV. Evening Star

Data i miej­sce pierw­szej publi­ka­cji: „Pioneer”, wol. 2, nr 4 (jesień 1932)

Uwagi: Podmiot liryczny w samotności rozmyśla nad obrazami, które sprowadza nań gwiazda na niebie.

  • XXXVI. Continuity

Data i miej­sce pierw­szej publi­ka­cji: „Pioneer”, wol. 2, nr 4 (jesień 1932)

Uwagi: Utwór wieńczący cykl podsumowuje S.T. Joshi w H.P. Lovecraft. Biografii (s. 787): „W zwartym wierszu Lovecraft potrafił zbić w jedną masę swoją miłość do historii, zafascynowanie grozą, kosmicyzm oraz przywiązanie do ziemi ojczystej. Jest to najbardziej zwięzłe, wzruszające i autobiograficzne oświadczenie, jakie udało mu się kiedykolwiek stworzyć”.