Data powstania: początek sierpnia 1928
Data i miejsce pierwszej publikacji: kwiecień 1929, „Weird Tales”, wol. 13, nr 4
Amerykańskie oraz angielskie wydania książkowe:
Polskie wydania:
Jako Okropność w Dunwich [wersje skrócone w przekładzie Franciszka Welczara (pseudonim Wandy Błońskiej-Wolfarth)]:
Jako Koszmar w Dunwich:
Jako Zgroza w Dunwich:
Uwagi:
Historia rodziny Whateleyów mieszkających w zapuszczonym Dunwich. Są obiektem wielu plotek od czasu, gdy w ich rodzinie córka seniora rodu, Starego Whatleya, albinoska Lavinia, rodzi z niewiadomego ojca bliźniaki. Jedno z dzieci, Wilbur, ku zdumieniu mieszkańców okolicy rozwija się nadzwyczaj szybko. Drugiego dziecka nikt nie widział na oczy. Wkrótce Stary Whatley umiera, przekazując Wilburowi potworne polecenia. W Dunwich zaczynają dziać się straszliwe rzeczy…
Jedna z najpopularniejszych historii autorstwa Lovecrafta, mimo że nieco przeczy założeniom i wartościom estetycznym, które wyznawał. Fabuła opiera się na schematycznej walce dobra ze złem, w której ostateczny cel to przetrwanie ludzkości. Mamy dzielną kompanię naukowców, do tego bohaterowie poddają się wzniosłym, szablonowym emocjom. To antropocentryczne podejście, sprzeczne z filozofią kosmicyzmu, kazało niektórym krytykom doszukiwać się w opowiadaniu cech parodii.
Niemniej Zgroza w Dunwich jest solidną opowieścią – tło podupadłej, nowoangielskiej wioski oraz regionalnych legend przedstawiono z kunsztem i smakiem. Wiele z elementów Lovecraft znał z autopsji – choćby miejsce zwane Niedźwiedzią Norą czy legendy z okolic Wilbraham o lelkach zabierających dusze.
Inspiracje literackie tekstu są liczne: od Wielkiego Boga Pana Machena (wyd. pol. Inne światy, C&T, Toruń 2006) przez Horlę de Maupassanta (wspomnianą we wpisie do Zewu Cthulhu), po Draństwo Bierce’a (wyd. pol. Jeździec na niebie i inne opowiadania, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2005).
Utwór został bardzo dobrze przyjęty w „Weird Tales”, a Lovecraft zarobił na nim 240 dolarów.
Patrz również: