V. Zakończenie: urzekający koszmar

Skoro tak obszernie omówiłem „przywłaszczenie sobie” Lovecrafta przez Ligottiego, to spieszę nadmienić, że nie uważam tego subiektywnego podejścia za niewłaściwe. Nie czyni ono żadnej szkody, a z pewnością stanowi właściwą postawę artysty, który dostaje się pod zmieniający kierunek życia wpływ potężnego poprzednika. Przypomina to wręcz odbiór przez samego Lovecrafta dzieł Lorda Dunsany. Poznał on Irlandczyka w 1919 roku poprzez książkę A Dreamer’s Tales, później przyznając, że pierwszy akapit „sparaliżował mnie niczym szok elektryczny, nie zdążyłem przeczytać dwóch stron, a już wiedziałem, że na całe życie zostanę wielbicielem Lorda Dunsany” (SL, t. II, s. 328). Czuł, że Dunsany wypowiada wszystko to, co on sam pragnął do tamtej pory wyrazić jako autor, tak że cztery lata później wciąż był przekonany o głębokim poczuciu utożsamienia z tym twórcą: „Dunsany to ja sam (…). Jego kosmiczne królestwo to królestwo, w którym ja żyję, a odległe, spokojne obrazy pełne piękna światła księżycowego, odbijającego się na osobliwych, pradawnych dachach to obrazy, które ja sam znam i uwielbiam” (SL, t. I, s. 234). Miłość Lovecrafta do Dunsany’ego, daleka od zepsucia lub uczynienia wtórną twórczości pisarza z Providence, posłużyła za katalizator przyobleczenia w formę już wtedy drzemiących w nim myśli, emocji oraz stylu narracji. Można powiedzieć, że poczucie utożsamienia z Dunsanym posłużyło mu za położną w narodzinach do twórczej dojrzałości.

Odnoszę wrażenie, że postawa Ligottiego w stosunku do Lovecrafta jest zgoła analogiczna. Pod względem intelektualnym dysponuje on wyważonym rozumieniem Lovecrafta, jakiej nie powstydziłby się uczony, jednak taka postawa z konieczności ustępuje u niego miejsca emocjonalności. Głównym powołaniem Ligottiego jako artysty, jest nie ściśle akademicka dokładność wykazywana przez Joshiego, lecz dawanie świadectwa temu, co widzi, czuje czy wie w głębi swojej istoty. I choć jego pojmowanie Lovecrafta jest nad wyraz subiektywne, to zarazem z tego samego powodu ma w sobie niebywałą siłę. W sensie artystycznym, „duchowym”, może wręcz uchodzić za bardziej trafne od pojmowania Joshiego, dowód czego można znaleźć w zdaniu, od którego zaczęliśmy nasze poszukiwania: że podczas gdy opowiadania Ligottiego „przypominają dzieła Lovecrafta jedynie w tej najmniej uchwytnej sferze”, to mimo wszystko za każdym razem „wywołują cień Lovecrafta” w umysłach czytelników. „Liczę, że moje opowiadania są zanurzone w tradycji Lovecraftowskiej”, wyznał któregoś razu, „że wywołują poczucie trwogi, której źródło jest czymś koszmarnie nierzeczywistym, nasuwającym niepokojąco dziwne, czarujące w tym magicznym sensie wnioski” (Shawn Ramsey, A Graveside Chat: Interview with Thomas Ligotti, 1989, cyt. za: Joshi 2003, s. 142). Mówił również: „W moich oczach Lovecraft wyśnił wielki sen literatury nadnaturalizmu — z największą możliwą do osiągnięcia intensywnością oddał wizję wszechświata jako swego rodzaju urzekającego koszmaru” (Ford, s. 32). Nieważne, czy pod względem technicznym ma on słuszność przypisując tak głęboką naturę wizji artystycznej Lovecrafta — choć ja w tym szczególnym przypadku uważam, że ma absolutną rację. Z pewnością jednak jego przekonanie, że taki był sen czy marzenie Lovecrafta, przywiódł go do stworzenia bezcennego korpusu dzieł weird fiction. Miło pomyśleć, iż sam Lovecraft byłby szczerze zadowolony z takiego popisu swojego najbardziej utalentowanego ucznia.

BIBLIOGRAFIA:

Angerhuber, E. M. oraz Thomas Wagner.  Disillusionment Can Be Glamorous: An Interview with Thomas Ligotti.  W: The Thomas Ligotti Reader.  Pod red. Darrella Schweitzera, Wildside Press, Holicong, Pensylwania 2003, s. 53-71.  Również na stronie The Art of Grimscribe, styczeń 2001. <http://home.snafu.de/angwa/Ligotti/interviews/disillusionment_e.htm> Dostęp: 22 stycznia 2005.

Ayad, Neddal. Literature Is Entertainment or It Is Nothing: An Interview with Thomas Ligotti. Fantastic Metropolis (31 października 2004).  <http://www.fantasticmetropolis.com/i/ligotti/full> Dostęp: 24 stycznia 2005.

Bee, Robert. An Interview with Thomas Ligotti. Thomas Ligotti Online. <http://www.ligotti.net/tlo/bee.html> Dostęp: 31 stycznia 2005. Pierwotnie opublikowany w: Spicy Green Iguana (September 1999).

Bryant, Ed (i inni). Transcript of Chat with Thomas Ligotti on December 3, 1998. <http://www.ligotti.net/tlo/flashpointchat.html> Dostęp: 31 stycznia 2005. Pierwotnie zamieszczony w czasopiśmie sieciowym „Event Horizon”.

Cardin, Matt. Thomas Ligotti’s Career of Nightmares. W: The Thomas Ligotti Reader.  Pod red. Darrella Schweitzera. Wildside Press, Holicong, Pensylwania 2003, s. 12-22.  Również na stronie The Art of Grimscribe. <http://home.snafu.de/angwa/Ligotti/interviews/disillusionment_e.htm> Dostęp: 31 stycznia 2005. Pierwotnie opublikowany w The Grimscribe in Cyberspace, w specjalnym, poświęconym Ligottiemu numerze czasopisma „Terror Tales”, przesyłanego pocztą elektroniczną (kwiecień 2000).

Ford, Carl. Notes on the Writing of Horror: An Interview with Thomas Ligotti. „Dagon” 22/23 (wrzesień-grudzień 1988), s. 30-35.

Joshi, S.T. H.P. Lovecraft: A Life. Necronomicon Press, West Warwick, Rhode Island, 1996.[17]

—.  H.P. Lovecraft. The Scriptorium, na stronie The Modern Word. Poprawiony 1 czerwca 2000. <http://www.themodernword.com/scriptorium/lovecraft.html> Dostęp: 25 stycznia 2005. Wersja poprawiona oraz rozszerzenie eseju pierwotnie opublikowanego w: An Epicure of the Terrible: A Centennial Anthology of Essays in the Honor of H.P. Lovecraft, pod red. Davida E. Schultza oraz S.T. Joshiego w 1991.

—.  Ligotti in Triplicate (recenzja My Work Is Not Yet Done: Three Tales of Corporate Horror autorstwa Thomasa Ligottiego). „Necropsy: The Review of Horror Fiction” wol. VI (lato 2002). <http://www.lsu.edu/necrofile/mywork.html> Dostęp: 21 stycznia 2005.

—.  Thomas Ligotti: The Escape from Life. W: The Thomas Ligotti Reader: Essays and Exploration. Pod red. Darrella Schweitzera. Wildside Press, Holicong, Pensylwania 2003, s. 139-153.

Ligotti, Thomas. Songs of a Dead Dreamer. Carroll & Graff Publishers, Nowy Jork 1991 (1989). [W tekście występuje pod skrótem SOADD.]

—.  Grimscribe: His Lives and Works. Jove Books, Nowy Jork 1994 (1991). [W tekście występuje pod skrótem G.]

—.  Noctuary. Carroll & Graff Publishers, Nowy Jork 1995 (1994). [W tekście występuje pod skrótem N.]

—.  The Nightmare Factory. Carroll & Graff Publishers, Nowy Jork 1996. [W tekście występuje pod skrótem TNF.]

—.  The Dark Beauty of Unheard-of Horrors. W: The Thomas Ligotti Reader. Pod red. Darrella Schweitzera. Wildside Press, Holicong, Pensylwania 2003, s. 78-84.  Pierwotnie opublikowany w: „Studies in Weird Fiction” #12 (wiosna 1993).

—.  The Conspiracy against the Human Race. Manuskrypt przedpublikacyjny.[18]  Zapowiedziany na 2005 przez Mythos Books, Poplar Bluff, Missouri.

Lovecraft, H.P. Selected Letters. Pod red. Augusta Derletha i Donalda Wandreia (tomy I-III); pod red. Augusta Derletha i Jamesa Turnera (tomy IV-V).  Arkham House, Sauk City, Wisconsin 1965-76. 5 tomów. [W tekście występuje pod skrótem SL]

—.  At the Mountains of Madness and Other Novels. Arkham House Publishers, Sauk City, Wisconsin 1985. [W tekście występuje pod skrótem ATMOM.]

—.  Dagon and Other Macabre Tales. Pod red. Augusta Derletha i S.T. Joshiego. Arkham House Publishers, Sauk City, Wisconsin 1987. [W tekście występuje pod skrótem DOMT.]

—. Miscellaneous Writings. Pod red. S.T. Joshiego. Arkham House Publishers, Sauk City, Wisconsin 1995. [W tekście występuje pod skrótem MW.]

Padgett, Jonathan. Thomas Ligotti FAQ. <http://www.ligotti.net/nightmare/faq.php?mode=ligotti&sid=11c81667a35f12cbe3f1936c075a5b9e> Dostęp: 24 stycznia 2005.

Paul, R.F. oraz Keith Schurholz. Triangulating the Daemon: An Interview with Thomas Ligotti. „Esoterra” 8 (zima/wiosna 1999), s. 14-21. Również na: Thomas Ligotti Online. <http://www.ligotti.net/tlo/esoterra.html> Dostęp: 31 stycznia 2005.

Schweitzer, Darrell. Weird Tales Talks with Thomas Ligotti. W: The Thomas Ligotti Reader. Pod red. Darrella Schweitzera. Wildside Press, Holicong, Pensylwania 2003, s. 23-31. Pierwotnie opublikowany w: „Weird Tales” #303 (zima 1991/1992).

Wilbanks, David. 10 Questions for Thomas Ligotti. Page Horrific, luty 2004. <http://home.earthlink.net/~dtwilbanks/ligotti10.html> Dostęp: 22 stycznia 2005.