Data powstania: II połowa stycznia 1921
Data i miejsce pierwszej publikacji: listopad 1921, „The Wolverine”, nr 11
Amerykańskie oraz angielskie wydania książkowe:
Polskie wydania:
Jako Zapomniane miasto:
Jako Bezimienne miasto:
Uwagi:
Archeolog odkrywa na pustyni bezimienne miasto, które dawno temu zamieszkiwała obca rasa. Pod jego ruinami odkrywa straszliwe pozostałości sprzed eonów.
Opowieść zainspirował sen, który wywołało u Lovecrafta ostatnie zdanie opowiadania The Probable Adventure of the Three Literary Men lorda Dunsany: „Głucha czerń otchłani.” W tym wypadku sugestywny może być również wpis nr 59 w notatniku Lovecrafta: „Człowiek w dziwnej, podziemnej komnacie – próbuje wyważyć drzwi z brązu – zalany przez napływającą wodę.” (Koszmary i fantazje, s. 100). Kolejną inspiracją mogło być hasło „Arabia” w dziewiątym wydaniu Encyclopaedia Britannica, w którym widnieje wzmianka o Irem, Mieście Kolumn. To ostatnie Lovecraft wprzęgnie do swych opowieści, przesadzając je niechcący z legend arabskich do swojego uniwersum (od razu trzeba zaznaczyć, że Irem to nie tytułowe bezimienne miasto). Fragment owego hasła Lovecraft skopiował do swojego notatnika (wpis 47): „Z hasła „Arabia” Encyc. Britan. t. II, s. 255: Prehistoryczne, legendarne plemiona Ad na południu, Tamud na północy oraz Tasm i Jadis w centrum półwyspu. «Wyśmienite są opisy Irem, Miasta Kolumn (jak nazywa je Koran), wzniesionego rzekomo przez Shedada, ostatniego despotę Ad, w regionie Hudramaut, które, jak twierdzą Arabowie, pomimo wymarcia jego mieszkańców, pozostaje nietknięte, niewidzialne dla oczu zwykłego śmiertelnika; raz na długi czas ukazuje się jednak urodzonemu pod szczęśliwą gwiazdą wędrowcowi.» Wykopaliska skalne w pn.-zach. Hejaz przypisywane plemieniu Tamud” (Koszmary i fantazje, s. 99).
Kolejny arabski element, tym razem autorski, pojawia się w postaci sławnego Abdula Alhazreda, autora Necronomiconu. A jeżeli jest Alhazred, to musi się pojawić dystych pochodzący ze straszliwej księgi (nazwa Necronomicon pojawi się dopiero w Ogarze):
Nie jest umarłym ten, który może spoczywać wiekami,
Nawet śmierć może umrzeć wraz z dziwnymi eonami
– przekład Ryszardy Grzybowskiej
Nie umarło, co spoczywać w uśpieniu wieki całe może,
A czasu upływ w końcu i śmierć nawet zmoże.
– przekład Roberta P. Lipskiego
Nie umarło to, co śni w odwiecznej postaci
W ciągu eonów i śmierć swą władzę utraci
– przekład Mateusza Kopacza
Nie umarło, co wiecznie może trwać uśpione,
Z biegiem dziwnych eonów i śmierć może skona.
– przekład Macieja Płazy
W opowiadaniu występuje Lovecraftowy motyw badania dziejów cywilizacji na podstawie płaskorzeźb. W dużo ciekawszym wydaniu pojawi się w powieści W górach szaleństwa.
Patrz również: