The Shadow over Innsmouth

Data powsta­nia: listopad – 3 grudnia 1931

Data i miej­sce pierw­szej publi­ka­cji: The Sha­dow Over Inn­smo­uth, 1936

Ame­ry­kań­skie oraz angiel­skie wyda­nia książkowe:

Pol­skie wydania:

Jako Koszmar w Innsmouth [wszystkie w przekładzie Andrzeja Wermera (pseudonim Mariana Eilego)]:

Jako Widmo nad Innsmouth:

Uwagi:

Narrator świętuje dojście do pełnoletności wycieczką po wschodnim wybrzeżu Stanów Zjednoczonych. Ponieważ nie może sobie pozwolić na zbyt duże wydatki, pewnego razu na jednej ze stacji kolejowych w kasie biletowej wyraża niezadowolenie, że pociąg z Newburyport do Arkham jest droższy, niż się spodziewał. Sprzedawca informuje go, że istnieje niedrogi autobus, który jedzie przez Innsmouth, owiane złą sławą miasteczko, niezaznaczone na żadnych mapach. Ponieważ narrator jest wielbicielem ciekawych miejsc, nie potrafi się oprzeć perspektywie obejrzenia tak niezwykłej osady.

Do napisania Widma nad Innsmouth skłoniła Lovecrafta wizyta w Newburyport (oprócz niego wzorem dla Innsmouth było Gloucester, inna miejscowość u wybrzeży Atlantyku). Opowiadanie stanowiło też pretekst do eksperymentów z różnymi stylami literackimi. Napisał i odrzucił cztery wersje opowiadania (jedyny ocalały fragment alternatywnej wersji można znaleźć po polsku w zbiorze Kosz­mary i fan­ta­zje), nim stworzył znany obecnie utwór – w swoim własnym stylu.

Legion Memorial Building w Gloucester – pierwowzór Gmachu Ezoterycznego Zakonu Dagona

Widmo nad Innsmouth jest najlepszym spośród Lovecraftowych ujęć tematyki degeneracji gatunkowej oraz hybrydyzacji. Jest o tyle wartościowe i godne podziwu, że trzeba bardzo chcieć, by dojrzeć w nim rasizm, który zazwyczaj psuł teksty Lovecrafta o tej tematyce. Opowiadanie jest rozszerzeniem i udoskonaleniem takich utworów jak Dagon czy Ustalenia dotyczące zmarłego Arthura Jermyna i jego rodu. Głównymi inspiracjami literackimi były opowiadania Fishhead Irvina S. Cobba oraz The Harbor-Master Roberta W. Chambersa.

Lovecraft mimo wszystko nie był zadowolony z Widma nad Innsmouth:

Nie sądzę, by te eksperymenty w czymś pomogły. Rezultat, długi na 68 stron, ma wszystkie wady, których staram się unikać — zwłaszcza w kwestii stylu, do którego mimo wszelkich środków ostrożności wkradły się schematyczne wyrażenia i rytmika. Praca z każdym innym stylem wyglądała jak zmagania z obcym językiem… znalazłem się więc w kropce. Być może spróbuję eksperymentów z inną fabułą — o tak przeciwnej naturze, jaką tylko mi się uda wymyślić — lecz pewnie najlepiej będzie, jak zrobię sobie przerwę, taką jak w 1908 roku. Zbyt wielką wagę przywiązywałem do wymagań rynkowych oraz opinii innych ludzi — jeśli zatem mam zamiar wrócić do pisania, muszę być pełen świeżości; muszę pisać dla samego siebie i wrócić do starego zwyczaju opowiadania historii bez świadomości, czym naprawdę się zajmuję i żadnych myśli technicznych. Nie — nie zamierzam starać się o publikację Widma nad Innsmouth. Nie ma szans, by je kupiono (list do Augusta Derletha, 10 grudnia 1931, cyt. za: H. P. Lovecraft. Biografia, s. 845).

I autor rzeczywiście się nie starał. Przepisał opowiadanie na maszynie, lecz gdy Farnsworth Wright (redaktor naczelny „Weird Tales”), zapytał go o nowe utwory, ten zgryźliwie (mając w pamięci odrzucenie Gór szaleństwa) odpisał, że nie ma nic, co by odpowiadało potrzebom czytelników pisma. Ostatecznie tekst Widma nad Innsmouth bez wiedzy autora Wrightowi przekazał August Derleth. Redaktora utwór zafascynował, ale nie był w stanie opublikować go w piśmie – Widmo nad Innsmouth było za długie i nie do podzielenia na części.

Ostatecznie opowiadanie wydano w postaci książkowej (pierwszy i jedyny przypadek za życia Lovecrafta, gdy ukazała się oprawiona książka z jego nazwiskiem na okładce). Niestety wynik nie zadowolił autora – chociaż wydanie zdobiły ciekawe ilustracje Franka Utpatela, było tak najeżone błędami edytorskimi, że w pewnym momencie tekst trzeba było składać od nowa.

Przetrwały notatki sporządzone z pisania utworu przez Lovecrafta. Można je znaleźć m.in. w tomie V Collected Essays.

Maszynopis opowiadania

Patrz również: