Korespondencja Lovecrafta to coś więcej niż uzupełnienie opowiadań czy danych biograficznych. To dzieło sztuki samo w sobie i obecnie wielu badaczy literatury podkreśla, że jeśli szukać mistrza epistolografii, to H.P. Lovecraft byłby jednym z głównych kandydatów. Dodają wręcz, że jeśli akademicy będą cenić w przyszłości za coś pisarza z Providence, to w mniejszym stopniu za jego opowieści niż korespondencję.

Niektóre listy Lovecrafta były tak długie, że pisał do nich plany ramowe. Anegdoty o 30-stronicowych epistołach nie są wcale przesadzone, a najdłuższy dokument tego typu skreślony ręką Lovecrafta miał 70 stron (!) i zaczynał się od słów: „OSTRZEŻENIE! Nie próbuj czytać tego listu przy jednym podejściu!” (do Woodburna Harrisa, 9 listopada 1929, Selected Letters III, s. 58). Co więcej, pisarz, zwłaszcza w ostatnich dziesięciu latach życia, produkował je w tempie zastraszającym, od 5 do 15 listów dziennie. Jeśli uznać średnią 9 listów na dobę, to można oszacować, że w ciągu 25-letniej kariery korespondencyjnej spłodził ich ponad 80 tysięcy! Spośród tej kolosalnej liczby listów nie przetrwało więcej jak 10 tysięcy. Żeby sobie dobrze zobrazować choćby tę liczbę, przeprowadźmy obliczenia: gdy przyjąć zgrubnie średnią długość każdego z nich na 4 strony książkowe (Lovecraft pisał zarówno długaśne epistoły, jak i krótkie pocztówki — choć te również były gęsto zapisywane), to gdyby wydać je wszystkie w formie książek o objętości 400 stron, to dostalibyśmy… 100 tomów (wyliczenia za: S. T. Joshi, A Look at Lovecraft’s Letters, w: Primal Sources, s. 30). A mowa tylko o listach istniejących.

Pisał w nich o wszystkim: o literaturze swojej i innych, o sprawach bieżących, prowadził dyskusje filozoficzne, naukowe, polityczne, historyczne, antropologiczne, informował o snach, pomysłach na opowiadania, prezentował wiersze… A wszystko to stylem błyskotliwym, luźnym (przynajmniej gdy mowa o listach od około 1920 roku), pełnym humoru, tak różnym od twórczości beletrystycznej. Wiele opowiadań i esejów pisarza to w istocie listy, którym nadano status pełnoprawnych, opatrzonych tytułem dzieł literackich. Tak stało się m.in. w przypadku esejów W obronie Dagona, Some Backgrounds of Fairyland, Objections to Orthodox Communism, a także większości esejów podróżniczych; natomiast jeśli mowa o opowiadaniach, to z korespondencji wywodzą się Zeznanie Randolpha Cartera, Rzecz w świetle księżyca, Diabelski duchowny, Prastary lud. A trzeba dodać, że nie wszystkie sny i wywody “wyjęto” z listów, opatrując je tytułem – wiele ciekawych treści wciąż się tam kryje.

Poniżej prezentuję dwa spisy: wszystkich listów Lovecrafta opublikowanych jak dotąd po polsku, a także najważniejsze książki i czasopisma zagraniczne zbierające tego typu twórczość pisarza z Providence.

Mateusz Kopacz

Po polsku

(chronologicznie)

• “Kruk”, nr 1, 1997
  • do Maurice’a W. Moego, 1 stycznia 1915 (s. 8-11)
• Najlepsze opowiadania, tom I
  • do Edwina Bairda, ok. października 1923 (s. 367-368)
  • do Farnswortha Wrighta, 5 lipca 1927 (s. 369-371)
  • do Franka Belknapa Longa, 22 lutego 1931 (s. 371-373)
  • do Harolda S. Farnese, 22 września 1932 (s. 374-376)
• Koszmary i fantazje
  • do Clarka Ashtona Smitha, 3 grudnia 1929 (s. 23-26)
  • do Natalie H. Wooley, 6 sierpnia 1933 (s. 27-28)
  • do Roberta E. Howarda, 4 października 1930 (s. 34-49)
  • do Wilfreda Blancha Talmana, 5 marca 1932 (s. 50-53)
  • do Jamesa F. Mortona, 5 stycznia 1926 (s. 65-68)
  • do Roberta E. Howarda, 14 sierpnia 1930 (s. 69-71)
  • do Duane’a W. Rimela, 14 lutego 1934 (s. 72-75)
  • do Franka Belknapa Longa, luty 1927 (s. 86-87)
  • do Clarka Ashtona Smitha, 26 marca 1931 (s. 88-89)
  • do J. Vernona Shea’ego, 28 stycznia 1933 (s. 90-92)
  • do Gallomo, 1920 (s. 118-125)
  • do Bernarda Austina Dwyera, styczeń 1928 (s. 149-153)
  • do Roberta Blocha, 30 kwietnia 1935 (s. 154-155)
  • do J. Vernona Shea’ego, 5 grudnia 1935 (s. 156-162)
  • do Jamesa F. Mortona, 24 września 1934 (s. 183-184)
  • do Vincenta Starretta, 11 kwietnia 1927 (s. 189-191)
  • do Harolda S. Farnese, 22 września 1932 (s. 197-201)
  • do Willisa Conovera, 1 września 1936 (s. 202-205)
  • do Anne Tillery Renshaw, 1 czerwca 1921 (s. 206-209)
  • do Maurice’a W. Moego, 15 maja 1918 (s. 223-231)
  • do Kleicomolo, kwiecień 1917 (s. 240-242)
  • do Catherine L. Moore, 19 czerwca 1936 (s. 257-260)
  • do Henry’ego George’a Weissa, 3 lutego 1937 (s. 261-266)
  • do Elizabeth Toldridge, 6 października 1934 (s. 306-308)
  • do Lillian D. Clark, 24-27 października 1925 (s. 316-318)
  • do Roberta H. Barlowa, 10 kwietnia 1934 (s. 319-320)
  • do Augusta Derletha, 16 czerwca 1929 (s. 353)
  • do Helen V. Sully, 26 lipca 1933 (s. 354-356)
  • do Donalda Wandreia, 21 kwietnia 1927 (s. 357-360)
• Po drugiej stronie
  • do Zealii Brown Reed Bishop, 5 czerwca 1927 (s. 364-368)
  • do Cathe­rine L. Moore, maj 1935 (s. 369-371)
  • do E. Hof­f­manna Price’a, 28 wrze­śnia 1935 (s. 372)
  • do Fritza Leibera, 9 listo­pada 1936 (s. 373-377)
• Pocztówkowy wywiad Arthura Goodenougha z Lovecraftem

Po angielsku

(chronologicznie)

• Selected Letters I: 1911-1924 – 1965
• Selected Letters II: 1925-1929 – 1968
• Selected Letters III: 1929-1931 – 1971
• Lovecraft at Last – 1975 (współautor: Willis Conover)
• Selected Letters IV: 1932-1934 – 1976
• Selected Letters V: 1934-1937 – 1976
• H.P. Lovecraft in „The Eyrie” – 1979
• “Lovecraft Studies”, nr 3 (jesień 1980, fragmenty listów do G. W. Macaulaya) – 1980
• Uncollected Letters – 1986
• H.P. Lovecraft in „The Argosy” – 1994
• Letters From New York – 2005
• O Fortunate Floridian: H.P. Lovecraft’s Letters to R.H. Barlow – 2007
• Essential Solitude: The Letters of H.P. Lovecraft and August Derleth – 2008
• A Means to Freedom: The Letters of H. P. Lovecraft and Robert E. Howard – 2009
• Letters to James F. Morton – 2011
• “Lovecraft Annual”, nr 7 (wszystkie listy między Orville’em L. Leachem a Lovecraftem) – 2013
• Let­ters to Eli­za­beth Tol­dridge and Anne Til­lery Ren­shaw – 2014
• “Lovecraft Annual”, nr 8 (wszystkie listy do Farnswortha Wrighta) – 2014
• Letters to Robert Bloch and Others – 2015
• The Spirit of Revision: Lovecraft’s Letters to Zealia Brown Reed Bishop – 2015
• “Lovecraft Annual”, nr 10 (wszystkie pocztówki do Jonathana E. Hoaga) – 2016
• Letters to J. Vernon Shea, Carl F. Strauch, and Lee McBride White – 2016
• Letters to F. Lee Baldwin, Duane W. Rimel, and Nils Frome – 2016
• “Lovecraft Annual”, nr 11 (wszystkie listy do kręgu Coryciani, do którego należeli Natalie H. Wooley, Maurice W. Moe i niejaki John Adams) – 2017
• Letters to C. L. Moore and Others – 2017
• Dawnward Spire, Lonely Hill: The Letters of H. P. Lovecraft and Clark Ashton Smith – 2017
• Letters to Maurice W. Moe and Others – 2018
• Letters to Wilfred B. Talman and Helen V. and Genevieve Sully – 2019
• Letters with Donald and Howard Wandrei and to Emil Petaja – 2019
• Letters to Alfred Galpin and Others – 2020
• Letters to Family and Family Friends [2 tomy] – 2020
• Letters to Rheinhart Kleiner and Others – 2020
• Letters to E. Hoffmann Price and Richard F. Searight – 2021
• Miscellaneous Letters – 2022
• Letters to Woodburn Harris and Others – 2022
• Letters to Hyman Bradofsky and Others – 2023