Lovecraft tworzył głównie drobne teksty – opowiadania, wiersze, eseje, listy.  Powieści w swoim dorobku ma trzy, a tak naprawdę są to mikropowieści, często więc nie zajmują nawet całego tomu i towarzyszą opowiadaniom. Tak więc prawie każda książka, jaka ukazała się na polskim rynku, różni się zawartością od innych. A gdy dołożyć do tego kwestię, że przekłady Lovecrafta na język polski nie zawsze stoją na najwyższym poziomie lub są oparte na przestarzałych wydaniach angielskich, dostajemy spory chaos. Kolekcjonerzy Lovecrafta stają przed kłopotem, z którym często zgłaszają się do nas: co kupić, żeby mieć wszystko po polsku, najlepiej w porządnym przekładzie? Na tej stronie postaram się odpowiedzieć zbiorczo na to pytanie.

Opowiadania autorskie

Na początek należy wskazać dwa zbiory, które dla polskich amatorów pisarza z Providence powinny stanowić absolutny kanon. Wydawnictwo Vesper wypuściło dwa grubaśne tomy prozy fabularnej Lovecrafta: Zgrozę w Dunwich i inne przerażające opowieści w 2012 oraz Przyszła na Sarnath zagłada. Opowieści niesamowite i fantastyczne w 2016 roku, w bezkonkurencyjnym jak dotąd, nagrodzonym nawet przez „Literaturę na Świecie” przekładzie Macieja Płazy. Oto spis treści pierwszego ze zbiorów (nota: w spisach nie uwzględniam posłowi i dodatków, interesują nas tylko utwory Lovecrafta; pomijam także utwory, które się powtarzają we wcześniej przedstawionych zbiorach):

Zbiór ten charakteryzuje się tym, że zawiera w zasadzie wszystkie najlepsze opowiadania grozy Lovecrafta, cały kanon, same szczytowe osiągnięcia. W 2016 roku Vesper wydał kontynuację:

sarnath_zaglada

Tym razem są tu głównie prawie wszystkie autorskie utwory fantasy Lovecrafta, tj. pastisze lorda Dunsany, zwykle rozgrywające się w alternatywnym świecie, krainie snów. Znalazło się też miejsce na pominięte w pierwszym tomie ze względów objętościowych dobre opowieści grozy, jak również najważniejszy esej o historii opowieści niesamowitej pt. Nadprzyrodzona groza w literaturze.

Co do kolekcjonowania pozostałych opowiadań Lovecrafta, zaczyna się najtrudniejsze. Najrozsądniejszym następnym krokiem wydaje się zakup zbiorku Nienazwane od Wydawnictwa C&T, którego zawartość miała w założeniu wydawcy wypełnić lepszymi od starych przekładami luki pozostawione przez tomy Vesperu, w których zabrakło kilku utworów:

Jak widać, dostaliśmy także kilka opowiadań tworzonych wspólnie z innymi autorami – ale o nich w następnej sekcji.

Mimo że mamy już dość spory zasób opowiadań, nie unikniemy kupna drugiego z omnibusów z Wydawnictwa Zysk i S-ka z 2017 roku, czyli Bestii w jaskini i innych opowiadań. Piszę o tym z niechęcią, bo wydawca nie kwapi się zrobić nowych, lepszych przekładów, a wciąż wznawia stare, pozostawiające trochę do życzenia. Oto kolejne teksty, w które w ten sposób się zaopatrzymy:

Gorszy od konieczności zakupu tego zbioru jest fakt, że wydawca zrobił czytelnikowi psikusa i najwyraźniej zapomniał dorzucić tekstu, który powinien był się tam znaleźć: Poezję i bogów. Jeśli ktoś już musi mieć wszystko, w wyniku tego braku nie uniknie kupna Drogi do szaleństwa, która jest obecnie dość trudno dostępna.

W ten sposób niemal zamykamy autorski dorobek Lovecrafta. Kolejnym pomijanym i dziś trudno dostępnym tekstem jest Historia Necronomiconu. Można ją znaleźć w tomiku o tym samym tytule:

Jeśli jednak zamierzacie zbierać również wszystkie listy, najlepszą opcją będzie kupno pierwszego numeru nieistniejącego już czasopisma „Kruk” z 1997 roku, gdyż będzie w nim nie tylko ten tekst, ale i jeden z dostępnych w Polsce listów. Jeszcze innym wariantem zdobycia tego trudno dostępnego pseudo-eseju jest zakup łatwiej dostępnego Necronomiconu, czyli księgi umarłego prawa.

Brakuje nam jeszcze utworów z dzieciństwa i opowiadań humorystycznych. Te ostatnie znaleźć można w wydanym w 2018 roku Wyzwaniu z innego świata:

UTWORY HUMORYSTYCZNE:

Jest tam przy okazji trochę opowiadań, które mają współautorów (tę część twórczości Lovecrafta omawiam dalej):

Natomiast opowiadania dziecięce Lovecrafta można bez problemu pobrać za darmo TUTAJ. Dodaję okładkę i listę utworów brakujących, w ten sposób zamykając pełną bibliografię autorską Lovecrafta:

Opowiadania ze współautorami

Część dorobku Lovecrafta to opowiadania pisane na zlecenie bądź poprawiane dla kolegów i koleżanek, przy czym te poprawki nierzadko stanowiły zmiany w obrębie kilkudziesięciu procent tekstu. Wszystkie tego typu opowiadania są dostępne w Polsce, jednakże ich zebranie jest nieco bardziej problematyczne niż twórczości autorskiej, ponieważ ich niemała część jest w starych, trudno dostępnych lub drogich tomikach.

Niektóre z utworów tej kategorii wystąpiły w powyższych zbiorach z twórczością autorską Lovecrafta (każde takie opowiadanie ma podanego obok współautora). Aby zdobyć resztę w jak najlepszych przekładach (co – przypominam – nie zawsze oznacza, że przekłady są dobre), należy zaopatrzyć się w następujące książki:

Wiersze

W tej kategorii wiele opcji nie ma – jesienią 2018 ukaże się najobszerniejsze, opatrzone szczegółowym komentarzem wydanie poezji Lovecrafta pt. Nemezis i inne utwory poetyckie, które chyba na ten moment można uznać za esencjonalny wybór tego, co u Lovecrafta najlepsze w liryce. Będą tam zwłaszcza wszystkie wiersze niesamowite i fantastyczne, jakie napisał Lovecraft.

Oto zawartość zbioru (podaję tylko polskie wersje):

Dodatkowo w tomiku od C&T z 2018 roku pod tytułem Poezje znajdziemy pięć wierszy, których nie ma w powyższym wyborze.

Są to:

Eseje i listy

Najważniejszy esej Lovecrafta, Nadprzyrodzona groza w literaturze, znaleźć można w świetnym przekładzie Płazy w Przyszła na Sarnath zagłada (patrz wyżej). Natomiast spory wybór pozostałych, wśród nich tak ważne jak Uwagi na temat pisania weird fiction czy Koty i psy czytelnik znajdzie w książce wydanej przez SQN w 2013 pt. Koszmary i fantazje. Oto spis wszystkich esejów z tego zbioru:

Jeśli chodzi o tego typu teksty – jest jeszcze Pamięci Roberta Ervina Howarda, który najłatwiej odnajdziemy w dostępnym za grosze na Allegro zeszycie Płomień Assurbanipala:

Ewentualnie esej ten obecny jest w bardziej współczesnej, choć trudniejszej do zdobycia publikacji Królestwo cieni i inne opowiadania z mitologii Cthulhu, zbierającej wszystkie teksty z mitologii Cthulhu Roberta E. Howarda.

To tyle, jeśli chodzi o eseje. Płynnie przechodzimy do listów Lovecrafta, bowiem wspomniane wyżej Koszmary i fantazje zawierają jedyny jak dotąd większy wybór korespondencji. Oto lista:

Kilka większych fragmentów listów znajdziemy również w tomie Najlepsze opowiadania, tom I z 2008 roku. Oto ich lista:

Kolejne większe fragmenty paru listów są do znalezienia w antologii Po drugiej stronie (Agharta, 2013):

Ostatni z wydanych po polsku listów, do Maurice’a W. Moego z 1 stycznia 1915, można przeczytać w pierwszym numerze nieistniejącego już czasopisma „Kruk” z 1997 roku:


Listę opracował: Mateusz Kopacz